عیوب انکساری چیست؟ انواع + روش های درمان

بینایی یکی از ارزشمندترین حواس انسان است اما هرگونه اختلال در عملکرد چشم می‌تواند تأثیر قابل توجه‌ای بر کیفیت آن داشته باشد. در حال حاضر عیوب انکساری از شایع‌ترین مشکلات چشمی در سراسر جهان محسوب می‌شوند که میلیون‌ها نفر را درگیر کرده‌اند. این نوع اختلال معمولاً ناشی از ناهماهنگی در شکل قرنیه، عدسی یا طول کره چشم هستند و باعث می‌شوند نور به‌درستی روی شبکیه متمرکز نشود. نتیجه این فرایند چیزی جز تاری دید، خستگی چشم و مشکلاتی در فعالیت‌های روزمره نخواهد بود!
با توجه به توضیحات بالا شناخت انواع عیوب انکساری، علائم هشداردهنده، روش‌های تشخیص و درمان، به افراد کمک می‌کند تا در زمان مناسب به متخصص مراجعه کرده و از پیشرفت مشکلات چشمی جلوگیری کنند.

انواع عیوب انکساری چشم

عیوب انکساری در واقع به گروهی از اختلالات بینایی گفته می‌شود که در آن‌ها تصویر به‌طور دقیق روی شبکیه تشکیل نمی‌شود. چهار نوع اصلی این اختلال شامل نزدیک‌بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی هستند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی هریک از این عیوب می‎پردازیم:

نزدیک‌بینی

در حالت نزدیک‎بینی فرد اجسام نزدیک را به‌خوبی می‌بیند اما در دیدن اجسام دور دچار مشکل می‌شود. علت اصلی این وضعیت معمولاً بلند بودن کره چشم یا انحنای بیش از حد قرنیه است. از درمان‌های رایج نزدیک‌بینی نیز می‎توان به استفاده از عینک یا لنز اشاره کرد، اما امروزه بسیاری از بیماران به سراغ جراحی‌های اصلاحی می‌روند. برای مثال عمل لیزیک یکی از پرطرفدارترین روش‌هایی است که با تغییر شکل قرنیه، تمرکز نور روی شبکیه را اصلاح می‌کند و دیدی شفاف‌تر به فرد می‌بخشد.

دوربینی

دوربینی یا هایپروپیا وضعیتی است که فرد اشیای دور را بهتر از اشیای نزدیک می‌بیند. این مشکل می‌تواند از کودکی وجود داشته باشد و اگر درمان نشود، منجر به خستگی چشم و سردردهای مکرر می‌شود. عینک با عدسی‌های محدب یا برخی جراحی‌های لیزری به‌عنوان درمان این اختلال معرفی می‌شوند.

آستیگماتیسم

آستیگماتیسم معمولاً زمانی رخ می‌دهد که قرنیه یا عدسی چشم انحنای نامتقارن داشته باشد. در این حالت تصاویر در تمام فاصله‌ها تار یا کشیده به نظر می‌رسند. این عیب انکساری نیز می‌تواند با عینک، لنز یا جراحی‌های پیشرفته اصلاح شود.

پیرچشمی

پیرچشمی برخلاف سه نوع قبلی بخشی از روند طبیعی افزایش سن است. در این وضعیت عدسی چشم انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد و فرد در خواندن متون نزدیک دچار مشکل می‌شود. استفاده از عینک مطالعه یا لنزهای چندکانونی از رایج‌ترین درمان‌های پیرچشمی به شمار می‌روند.

 

علائم عیوب انکساری چیست؟

عیوب انکساری علائمی ایجاد می‌کنند که گاهی به‌سادگی نادیده گرفته می‌شوند. اما شناسایی این نشانه‌ها اهمیت زیادی در جلوگیری از پیشرفت بیماری دارند. بنابراین باید با این علائم آشنا باشید و در صورت مشاهده آن‎ها حتما با پزشک متخصص مشورت کنید:

تاری دید

شایع‌ترین علامت عیوب انکساری، تاری دید است که می‌تواند در دید دور، دید نزدیک یا هر دو مشاهده شود.

سردرد و خستگی چشم

افرادی که ساعت‌های طولانی مطالعه کرده یا با رایانه کار می‎کنند، ممکن است در اثر عیوب انکساری درمان‌نشده دچار سردرد و احساس فشار در چشم‌ها شوند.

دوبینی و مشکل در تمرکز

گاهی فرد اجسام را دوگانه می‌بیند یا تمرکز روی نوشته‌ها برای او دشوار می‌شود. این وضعیت به‌خصوص در کودکان می‌تواند مشکلات تحصیلی ایجاد کند که نشانه عیوب انکساری چشم است.
در بسیاری از موارد بیماران برای رهایی از این علائم به سراغ جراحی‌های نوین می‌روند. به‌عنوان مثال عمل فمتو اسمایل یکی از روش‌های جدید اصلاح عیوب انکساری است که با حداقل تهاجم و دقت بالا انجام می‌شود و به دلیل دوران نقاهت کوتاه، طرفداران زیادی پیدا کرده است.

روش‌های تشخیص عیوب انکساری

تشخیص عیوب انکساری فرآیندی ساده اما بسیار حیاتی است که با مراجعه به چشم‌پزشک یا اپتومتریست انجام می‌شود. به این صورت پزشک می‌تواند با معاینه چشم‎ها عیوب انکساری را تشخیص دهد و در صورت نیاز برای ارائه راهکارهای درمانی شامل: عینک، لنز طبی یا عمل جراحی اقدام کند.

معاینه بینایی

اولین گام در تشخیص عیوب انکساری چشم استفاده از چارت بینایی است. برای این کار بیمار باید حروف و اشکال روی تابلو را در فواصل مختلف بخواند. این آزمایش ساده میزان شفافیت دید فرد را مشخص می‌کند.

استفاده از دستگاه‌های اپتومتری

دستگاه‌هایی مانند اتورفراکتومتر و کراتومتر می‌توانند میزان دقیق انحنای قرنیه و توان عدسی چشم را اندازه‌گیری کنند. این اطلاعات باعث می‎شوند تا پزشک بتواند نسخه مناسبی برای عینک یا لنز تجویز کند.

آزمایش‌های تکمیلی

در برخی از موارد پزشک برای بررسی دقیق‌تر از معاینات شبکیه یا سنجش فشار داخل چشم استفاده می‌کند تا مطمئن شود که مشکل تنها مربوط به عیوب انکساری است و بیماری‌های جدی‌تری در کار نیست.

روش‌های درمان عیوب انکساری چشم

روش‌های درمانی عیوب انکساری چشم بسیار متنوع هستند و انتخاب بهترین گزینه به شرایط چشم بیمار، سن، سبک زندگی و حتی انتظارات او از درمان بستگی دارد. پزشک متخصص پس از معاینات دقیق و بررسی پارامترهایی مانند ضخامت قرنیه، میزان عیب انکساری و سلامت عمومی چشم مناسب‌ترین روش را پیشنهاد می‌دهد.

عینک طبی

ساده‌ترین و پرکاربردترین روش درمان عیوب انکساری، استفاده از عینک است. عینک‌ها با لنزهایی طراحی می‌شوند که مسیر نور ورودی به چشم را اصلاح کرده و آن را روی شبکیه متمرکز می‌کنند. این روش اگرچه دائمی نیست، اما کم‌هزینه و ایمن است و برای کودکان و بزرگسالان گزینه‌ای مناسب به شمار می‌رود.

لنزهای تماسی

لنزهای تماسی گزینه دیگری هستند که علاوه بر اصلاح بینایی، جنبه زیبایی نیز دارند. این لنزها مستقیماً روی قرنیه قرار می‌گیرند و دیدی طبیعی‌تر نسبت به عینک ایجاد می‌کنند. با این حال استفاده طولانی‌مدت از لنز نیازمند رعایت دقیق اصول بهداشتی است، چرا که در غیر این صورت احتمال بروز عفونت چشمی وجود دارد.

جراحی‌های لیزری

در دهه‌های اخیر، جراحی‌های لیزری تحولی اساسی در درمان عیوب انکساری ایجاد کرده‌اند که برخی از این روش‌های درمانی عبارتند از:

• عمل لیزیک: با ایجاد برشی نازک در سطح قرنیه و تغییر شکل آن به کمک لیزر، عیوب انکساری مانند نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم اصلاح می‌شوند.
• عمل فمتو اسمایل: روشی جدیدتر و کم‌تهاجمی‌تر است که با دقت بالاتری انجام می‌شود و دوران نقاهت کوتاه‌تری دارد.
• پی‌آر‌کی (PRK): مناسب افرادی است که ضخامت قرنیه کمی دارند. در این روش لایه سطحی قرنیه برداشته شده و سپس با لیزر شکل‌دهی به آن انجام می‌شود.

لنزهای داخل چشمی (IOL)

برای بیمارانی که شرایط مناسبی برای جراحی لیزری ندارند، کاشت لنزهای داخل چشمی راه‌حل مطمئنی است. این لنزها به‌طور دائمی در چشم قرار داده می‌شوند و مانند عدسی طبیعی عمل می‌کنند. این روش به‌ویژه برای افرادی که درجات بالای نزدیک‌بینی یا دوربینی دارند توصیه می‌شود.

عوارض درمان نشدن عیوب انکساری

نادیده گرفتن عیوب انکساری می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

کاهش کیفیت زندگی

افرادی که مشکلات بینایی خود را درمان نمی‌کنند، در فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، مطالعه یا کار با کامپیوتر دچار محدودیت می‌شوند.

مشکلات تحصیلی و شغلی

کودکان مبتلا به عیوب انکساری درمان‌نشده ممکن است در یادگیری دچار مشکل شوند. بزرگسالان نیز به دلیل کاهش تمرکز و خستگی زودرس، عملکرد مطلوبی در محیط کار نخواهند داشت.

افزایش خطر بیماری‌های چشمی

در برخی موارد عدم درمان به‌موقع می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌هایی مانند تنبلی چشم یا حتی گلوکوم شود. این عوارض اهمیت تشخیص و درمان سریع را دوچندان می‌کنند.

نکات پایانی درباره عیوب انکساری چشم

عیوب انکساری از شایع‌ترین مشکلات بینایی هستند که با نشانه‌هایی مانند تاری دید، سردرد و دوبینی خود را نشان می‌دهند. خوشبختانه امروزه روش‌های متنوعی برای تشخیص و درمان این اختلال‌ها وجود دارد و بیماران می‌توانند با انتخاب صحیح و مراجعه به پزشک متخصص، از دیدی شفاف و بدون مشکل برخوردار شوند. در پایان بدانید که بی‌توجه‎ی به این مشکلات می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به‌طور جدی تحت‌تأثیر قرار دهد، بنابراین شناخت و اقدام به‌موقع اهمیت بسیاری دارد.