انحراف چشم؛ علل، درمان و هزینه‌ها
انحراف چشم یا استرابیسم یکی از اختلالات رایج چشمی است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که عضلات چشم قادر به هماهنگی مناسب نباشند و در نتیجه چشم‌ها به‌صورت همزمان بر یک نقطه متمرکز نشوند. در چنین شرایطی یکی از چشم‌ها ممکن است به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف شود.
اگرچه انحراف چشم در بسیاری از موارد از دوران کودکی آغاز می‌شود، اما ممکن است در بزرگسالی نیز به‌صورت ناگهانی ایجاد شده و زندگی فرد را از نظر بینایی، اجتماعی و روانی تحت تأثیر قرار دهد. اما خوشبختانه با وجود پیشرفت‌های پزشکی، راهکارهای متنوعی برای درمان این عارضه ارائه شده‌اند که در این مطلب به بررسی آنها میپردازیم.
انحراف چشم چیست و چگونه درمان می‌شود؟
انحراف چشم که در علم پزشکی به آن استرابیسم میگویند، به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن دو چشم نتوانند به‌صورت همزمان روی یک نقطه تمرکز کنند و به سمت داخل، بیرون، بالا یا پایین منحرف شوند. این اختلال می‌تواند دائمی یا متناوب باشد و بسته به شدت و علت آن، عملکرد بینایی فرد را مختل کند.
از علائم شایع انحراف چشم می‌توان به دوبینی، سردرد، کاهش تمرکز، بستن یک چشم هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون و خستگی چشمی اشاره کرد. همچنین اگر درمان به‌موقع انجام نشود، ممکن است در نهایت منجر به تنبلی چشم و کاهش بینایی یکی از چشم‌ها گردد.
روش‌های درمانی استرابیسم بسته به علت آن متفاوت بوده و شامل موارد زیر می‌شوند:
- استفاده از عینک‌های اصلاحی یا لنزهای
- منشوری
- تمرینات ارتوپتیکی
- دارو درمانی
- قطره آتروپین
- و در نهایت عمل جراحی تنظیم عضلات چشم برای قرار دادن چشم‌ها در راستای صحیح
در مواردی که انحراف چشم همراه با افتادگی پلک باشد، ممکن است برای رسیدن به نتیجه درمان کامل‌تر و طبیعی‌تر از روشهایی مانند بلفاروپلاستی نیز استفاده شود، زیرا به این صورت میدان دید فرد بیمار کامل می‌شود.
بهترین سن برای عمل انحراف چشم یا استرابیسم
انتخاب بهترین زمان برای عمل انحراف چشم، به سن بیمار و شدت انحراف بستگی دارد. در اغلب موارد هرچه درمان زودتر انجام شود، نتیجه بهتر و ماندگارتری خواهد داشت. به همین دلیل چشم‌پزشکان توصیه می‌کنند که کودکان حتی از سنین نوزادی معاینه چشم داشته باشند تا در صورت وجود اختلال، روند درمان به‌موقع آغاز شود.
سن مناسب برای عمل استرابیسم در کودکان
در کودکان اگر انحراف چشم در چند ماه اول زندگی باقی بماند یا شدید باشد، ممکن است جراحی از سن ۴ تا ۶ سالگی توصیه شود، چراکه مغز در این دوران انعطاف‌پذیری بالایی برای اصلاح سیستم بینایی دارد و نتیجه جراحی می‌تواند بسیار موفقیت‌آمیز باشد. در مواردی که انحراف خفیف‌تر است، استفاده از عینک یا تمرینات چشمی در ابتدا توصیه می‌شود و جراحی به تعویق می‌افتد.
سن مناسب برای عمل استرابیسم در بزرگسالان
در بزرگسالان هم عمل انحراف چشم قابل انجام است. حتی در سنین بالا نیز می‌توان از طریق جراحی، موقعیت عضلات چشم را اصلاح کرده و ظاهر طبیعی‌تری به آنها بخشید.
نکته مهم این است که عمل انحراف چشم نه‌تنها جنبه درمانی، بلکه گاه جنبه زیبایی نیز دارد. در شرایطی که فرد دچار افتادگی گوشه چشم به همراه انحراف است، ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که همزمان با جراحی استرابیسم، اقداماتی مانند لیفت شقیقه نیز انجام شود تا پلکها کاملا متقارن شده و میدان دید فرد بهبود پیدا کند.
روش جدید درمان انحراف چشم
در حال حاضر برای درمان بسیاری از مشکلات چشمی مثل انحراف، نزدیک‌بینی، دوربینی و… روش‌های جدیدی ارائه شده که با عوارض کمتر و نتیجه بهتر همراهند. برای مثال برای درمان آستیگاتیسم یا نزدیک‌بینی می‌توان از روش فمتو اسمایل کمک گرفت که نسبت به دیگر روش‌های اصلاح بینایی موثرتر است. از بهترین روش‌های درمان انحراف چشم نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تزریق بوتاکس
از روش‌های مدرن درمان استرابیسم می‌توان به تزریق بوتاکس در عضلات چشم اشاره کرد. این روش برای انحراف‌های خفیف یا موقتی بسیار مناسب است. بوتاکس با تضعیف عضله بیش‌فعال چشم، تعادل بین عضلات آن را برقرار می‌کند. البته تأثیر این روش معمولاً موقتی است و در برخی بیماران، نیاز به تکرار دارد.
تمرینات ویژه ارتوپتیکی
در مراحل اولیه یا در موارد خاص، پزشک ممکن است تمرینات ویژه ارتوپتیکی (تمرینات عضلات چشم) یا عینک‌های منشوری را برای اصلاح دید و جلوگیری از دوبینی توصیه کند.
جراحی عضله چشم
جراحی عضله چشم به منظور تغییر جایگاه یا برداشتن عضله چشم صورت میگیرد. در این عمل با تضعیف یا تقویت ماهیچه چشم می‌توان انحراف ایجاد شده را برطرف کرد.
همچنین در بسیاری از بیماران، درمان انحراف چشم با دیگر روش‌های اصلاح بینایی مانند لیزیک ترکیب می‌شود. این رویکرد باعث بهبود عملکرد بینایی (نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم) و زیبایی ظاهری چشم‌ها می‌شود.
دلیل انحراف ناگهانی چشم در بزرگسالان
اگرچه انحراف چشم بیشتر در دوران کودکی شایع است، اما در برخی موارد ممکن است فرد در بزرگسالی به‌صورت ناگهانی دچار این مشکل شود. این وضعیت می‌تواند نگران‌کننده باشد، به‌ویژه اگر با علائمی مثل دوبینی، سرگیجه یا سردرد همراه شود.
یکی از شایع‌ترین دلایل انحراف ناگهانی چشم در بزرگسالان، فلج شدن اعصاب کنترل‌کننده عضلات چشم است. این وضعیت ممکن است به‌دلیل سکته مغزی، افزایش فشار مغز یا بیماری‌هایی مثل ام‌اس (MS) ایجاد شود. همچنین دیابت کنترل‌نشده می‌تواند به اعصاب چشمی آسیب برساند و منجر به انحراف چشم گردد.
از دیگر دلایل مهم می‌توان به ضربه‌های مغزی یا آسیب به جمجمه اشاره کرد که ممکن است به اعصاب حرکتی چشم آسیب وارد کند. همچنین وجود تومورها یا ضایعات مغزی می‌تواند با فشردن اعصاب مسئول حرکت چشم، باعث بروز انحراف گردد.
دلیل انحراف چشم در کودکان
انحراف چشم در کودکان یکی از مشکلات شایع بینایی است که معمولاً تا قبل از ۵ سالگی خود را نشان می‌دهد. این مشکل می‌تواند منشأ مادرزادی داشته باشد یا در اثر اختلالاتی که بعد از تولد رخ می‌دهند، ایجاد شود.
یکی از مهم‌ترین دلایل انحراف چشم در کودکان، نارسایی مادرزادی عضلات چشمی است که باعث می‌شود تعادل حرکتی بین دو چشم برقرار نشود. همچنین عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی در بروز این مشکل نقش مؤثری دارند.
از دیگر عوامل مهم می‌توان به عیوب انکساری اصلاح‌نشده اشاره کرد؛ یعنی مشکلاتی مانند دوربینی یا نزدیک‌بینی که در صورت عدم درمان، باعث استرابیسم می‌شوند.
مشکلات عصبی یا مغزی در نوزادی و کودکی (مانند فلج مغزی یا صرع) نیز می‌توانند موجب ایجاد استرابیسم شوند.
هزینه عمل انحراف چشم
عمل انحراف چشم جزء جراحی‌های تخصصی چشم محسوب می‌شود که علاوه بر جنبه درمانی، جنبه زیبایی نیز دارد. بنابراین نوع مرکز درمانی، روش انجام عمل، تجربه پزشک و شرایط بیمار همگی در تعیین هزینه نهایی آن مؤثر هستند.
نوع و شدت انحراف چشم
اولین نکته‌ای که باید در نظر گرفت، نوع انحراف چشم و شدت آن است. هرچه پیچیدگی جراحی بیشتر باشد، احتمال نیاز به تجهیزات خاص یا مدت زمان بیشتر در اتاق عمل افزایش پیدا می‌کند. همچنین اگر بیمار به بیش از یک جراحی نیاز داشته باشد، هزینه نهایی بیشتر می‌شود.
سن بیمار
سن بیمار نیز ممکن است در هزینه عمل تأثیرگذار باشد؛ زیرا جراحی در کودکان معمولاً نیاز به شرایط بی‌هوشی خاص‌تری دارد.
موقعیت جغرافیایی و نوع مرکز درمانی
از دیگر فاکتورهای مهم، موقعیت جغرافیایی و نوع مرکز درمانی است! در واقع هزینه عمل در کلینیک‌های خصوصی و تخصصی چشم‌پزشکی معمولاً بیشتر از بیمارستان‌های دولتی است. البته در برخی موارد بیمه‌های تکمیلی بخشی از هزینه این عمل را پوشش می‌دهند؛ به‌ویژه اگر جراحی صرفاً جنبه درمانی داشته باشد.
در نهایت برای اطلاع دقیق از هزینه عمل انحراف چشم، لازم است به چشم‌پزشک متخصص مراجعه کنید تا پس از معاینه، یک برآورد هزینه متناسب با شرایط شما داشته باشد.
تشخیص و درمان انحراف چشم!
انحراف چشم یا استرابیسم یکی از مشکلات بینایی است که می‌تواند از کودکی شروع شود یا ناگهان در بزرگسالی ظاهر شود. شناخت دقیق علت و تشخیص به موقع این مشکل اهمیت زیادی دارد، چون درمان زودهنگام باعث پیشگیری از عوارضی مانند تنبلی چشم و کاهش دید می‌شود.
در حال حاضر روش‌های درمانی متنوعی از جمله استفاده از عینک، تمرینات چشمی، تزریق بوتاکس و جراحی‌های تخصصی وجود دارند که هرکدام متناسب با نوع و شدت انحراف قابل استفاده هستند.
در نهایت توصیه می‌شود برای مشاوره و درمان، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید تا بهترین روش درمانی برای شما انتخاب شود. دکتر محمد تبار با وجود تجربه و تبحر بالا در این زمینه می‌تواند شما را در جهت درمان مشکلات چشمی یاری کرده و سلامی و زیبایی را به شما هدیه دهد.