عمل‌های اصلاح دید با لیزر در سال‌های اخیر به یکی از رایج‌ترین و مطمئن‌ترین روش‌ها برای درمان نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم تبدیل شده‌اند. دو تکنیک پیشرفته در این حوزه عمل فمتولیزیک و فمتو اسمایل هستند که هر دو از فناوری لیزر فمتوسکند برای برش دقیق قرنیه استفاده می‌کنند. تفاوت اصلی میان این دو روش در نحوه ایجاد برش، میزان تهاجم جراحی و دوره نقاهت است. به همین دلیل قصد داریم در این مقاله به‌صورت علمی و مرحله به مرحله بررسی کنیم که فمتولیزیک و فمتو اسمایل چه تفاوت‌هایی دارند و هرکدام برای چه افرادی مناسب‌ترند.
آشنایی با عمل اصلاح دید فمتولیزیک و فمتو اسمایل
در ابتدا بهتر است با دو عمل فمتولیزیک و فمتو اسمایل آشنا شویم تا در ادامه بتوانیم تفاوتهای هریک را شرح دهیم:
عمل فمتولیزیک:
عمل فمتولیزیک نوعی روش اصلاح دید است که در آن پزشک از ترکیب فناوری لیزر فمتوسکند و لیزر اگزایمر استفاده می‌کند. در این تکنیک پزشک ابتدا با لیزر فمتوسکند یک لایه نازک از سطح قرنیه (فلپ) را برمی‌دارد. سپس با لیزر اگزایمر بافت زیرین قرنیه تراش داده می‌شود تا انحنای آن اصلاح و دید بیمار بهبود پیدا کند. این روش در واقع نسخه پیشرفته‌ای از عمل لیزیک محسوب می‌شود، زیرا در آن نیازی به تیغ جراحی یا ابزار مکانیکی برای ایجاد فلپ وجود ندارد و تمام مراحل توسط لیزر انجام می‌شود.
عمل فمتو اسمایل:
عمل فمتو اسمایل روش جدیدتری است که به عنوان نسل سوم جراحی‌های لیزری چشم شناخته می‌شود. در این روش دیگر نیازی به ایجاد فلپ در قرنیه نیست و با لیزر فمتوسکند برشی بسیار ظریف در عمق قرنیه ایجاد شده و لایه کوچکی از بافت آن خارج می‌شود. به این صورت انحنای قرنیه تغییر کرده و عیوب انکساری از بین میروند. روش فمتو اسمایل به دلیل کم‌تهاجمی بودن، درد کمتر و ریسک پایین‌تر خشکی چشم مورد توجه قرار گرفته است.
تفاوت فمتولیزیک و فمتو اسمایل از نظر تکنیک جراحی
تفاوت اصلی دو روش فمتو لیزیک و فمتو اسمایل در نحوه دسترسی به بافت قرنیه و میزان برش ایجاد شده است. در فمتولیزیک لیزر فمتوسکند ابتدا فلپی با ضخامت حدود ۹۰ تا ۱۱۰ میکرون روی قرنیه ایجاد می‌کند. پس از بلند کردن فلپ، لیزر اگزایمر با دقت بالا بخش‌هایی از استرومای قرنیه را تبخیر می‌کند تا شکل آن تغییر نماید. در پایان فلپ در جای خود قرار می‌گیرد و بدون نیاز به بخیه ترمیم می‌شود.
اما در فمتو اسمایل برش تنها از طریق یک منفذ بسیار کوچک (در حد ۲ تا ۴ میلی‌متر) انجام شده و هیچ فلپی ایجاد نمی‌شود. لیزر فمتوسکند درون قرنیه لایه‌ای دیسکی‌شکل ایجاد کرده و جراح آن را از شکاف ریز خارج می‌کند. همین تفاوت باعث می‌شود که ساختار قرنیه در فمتو اسمایل پایداری بیشتری داشته باشد و خطر بروز مشکلاتی مانند جابه‌جایی فلپ کاهش پیدا کند.
از نظر فناوری فمتو اسمایل تمام مراحل اصلاح دید را تنها با یک نوع لیزر انجام می‌دهد، در حالی‌که فمتولیزیک نیازمند دو دستگاه (فمتوسکند و اگزایمر) است. این مسئله باعث می‌شود تا فرآیند جراحی فمتو اسمایل ساده‌تر و با هماهنگی بیشتر انجام شود.
تفاوت فمتولیزیک و فمتو اسمایل در دوره نقاهت
دوره نقاهت پس از فمتو اسمایل معمولاً کوتاه‌تر و راحت‌تر است. در واقع از آنجا که در این روش فلپی وجود ندارد، خطر بروز التهاب یا عفونت سطحی کاهش پیدا می‌کند. بنابراین بیماران معمولاً ظرف ۲۴ ساعت پس از عمل می‌توانند به فعالیت‌های روزمره بازگردند و احساس وجود جسم خارجی یا سوزش در چشم به حداقل می‌رسد.
در مقابل در فمتولیزیک به دلیل وجود فلپ، بهبود اولیه حدود دو تا سه روز طول می‌کشد و بیمار باید مراقب باشد تا در این مدت فلپ جابه‌جا نشود. همچنین احتمال بروز خشکی چشم در فمتولیزیک کمی بیشتر است، زیرا برش عصب‌های سطحی قرنیه موقتا می‌تواند عملکرد غدد اشکی را مختل کند.
از نظر عوارض بلندمدت هر دو روش ایمن و قابل اعتماد هستند. با این حال احتمال بروز هاله‌های نوری در شب یا حساسیت به نور در فمتولیزیک کمی بالاتر است. در مجموع فمتو اسمایل به دلیل برش کوچک‌تر و حفظ بافت قرنیه، از نظر ایمنی و راحتی بیمار مزیت بیشتری دارد.
تفاوت فمتولیزیک و فمتو اسمایل از نظر دقت
از نظر دقت و نتایج بینایی، هر دو روش فمتولیزیک و فمتو اسمایل عملکرد بسیار خوبی دارند. در واقع در مطالعات بالینی مشخص شده است که بیش از ۹۵ درصد بیماران پس از انجام فمتولیزیک یا فمتو اسمایل به دید ۲۰/۲۰ دست پیدا می‌کنند. اما تفاوت اصلی در پایداری نتیجه است! در واقع در فمتو اسمایل چون ساختار قرنیه کمتر دستکاری می‌شود، خطر تغییر شکل تدریجی قرنیه در سال‌های بعد بسیار پایین‌تر است.
با این حال فمتولیزیک همچنان برای اصلاح دامنه وسیع‌تری از نمرات عیوب انکساری مناسب است؛ به‌ویژه برای افرادی که آستیگماتیسم شدید یا نزدیک‌بینی بالا دارند. بنابراین دقت هر دو روش بالا است اما انتخاب نهایی بستگی به شرایط چشمی بیمار دارد.
تفاوت فمتولیزیک و فمتو اسمایل از نظر هزینه جراحی
هزینه انجام فمتو اسمایل معمولاً بالاتر از فمتولیزیک است. این اختلاف قیمت به دلیل استفاده از فناوری جدیدتر، دستگاه پیشرفته‌تر و مهارت بالاتر جراح ایجاد می‌شود. اما فمتو اسمایل به علت عوارض کم، نقاهت سریع‌تر و نتایج پایدارتر، برای بسیاری از بیماران ارزش هزینه بیشتر را دارد.
البته انتخاب روش مناسب تنها بر اساس قیمت نباید انجام شود. زیرا عواملی مانند ضخامت قرنیه، سلامت سطح چشم، سابقه خشکی چشم و میزان عیوب انکساری در تصمیم‌گیری مؤثرند. به‌عنوان مثال افرادی که قرنیه نازک دارند یا در مشاغلی فعالیت می‌کنند که احتمال ضربه به چشم وجود دارد، بهتر است فمتو اسمایل را انتخاب کنند. در مقابل بیمارانی که ضخامت قرنیه کافی دارند و به دنبال گزینه‌ای اقتصادی‌تر هستند، می‌توانند بهسراغ عمل فمتولیزیک بروند.
جدول مقایسه عمل فمتولیزیک و فمتو اسمایل
| ویژگی‌ها | عمل فمتولیزیک | عمل فمتو اسمایل |
| نوع برش | ایجاد فلپ کامل در قرنیه | بدون فلپ، با برش ۲ تا ۴ میلی‌متری |
| نوع لیزر | فمتوسکند + اگزایمر | فمتوسکند |
| مدت نقاهت | ۲ تا ۳ روز | ۱ روز |
| احتمال خشکی چشم | کمی بیشتر | بسیار کم |
| دقت و پایداری دید | بسیار بالا | بسیار بالا با ثبات بیشتر |
| احتمال جابه‌جایی فلپ | وجود دارد | وجود ندارد |
| هزینه تقریبی | متوسط | بیشتر از فمتولیزیک |
| مناسب برای | طیف گسترده‌تری از نمرات چشم | بیماران با قرنیه نازک یا دارای خشکی چشم |
این جدول به‌خوبی نشان می‌دهد که تفاوت اصلی بین این دو روش در نحوه برش و میزان تهاجم جراحی است. در واقع هر دو روش نتایج بسیار خوبی ارائه می‌دهند، اما انتخاب صحیح به شرایط چشمی و سبک زندگی هر فرد بستگی دارد.
نتیجه‌گیری؛ بین فمتولیزیک و فمتو اسمایل کدام را انتخاب کنیم؟
هر دو روش فمتولیزیک و فمتو اسمایل از پیشرفته‌ترین تکنیک‌های اصلاح دید هستند و ایمنی بالایی دارند. اما اگر هدف شما بهبود سریع‌تر، کاهش خشکی چشم و حفظ استحکام قرنیه است، فمتو اسمایل انتخاب بهتری خواهد بود. در مقابل اگر محدوده اصلاح وسیع‌تری نیاز دارید یا به دنبال گزینه‌ای با هزینه کمتر هستید، فمتولیزیک می‌تواند نتایج بسیار رضایت‌بخشی ارائه دهد.
توصیه نهایی این است که پیش از تصمیم‌گیری، با یک چشم‌پزشک متخصص مانند دکتر محمد تبار مشورت کنید تا با انجام معاینات دقیق، مناسب‌ترین گزینه بر اساس ضخامت قرنیه، سن و نوع عیب انکساری تعیین شود. در پایان بدانید که انتخاب آگاهانه، کلید دستیابی به دیدی پایدار و باکیفیت است.
